Olentzeroa badator!

Gabonetan gaudela aprobetxatuz eta Olentzeroaren magia atsegin dudanez, hona hemen Olentzeroaren ipuin bitxi hau. Beti bezala, ipuina hartu dudan webgunea kontsultatu nahi baduzue esteka uzten dizuet.
http://www.ikas.org/baliabideak/Olentzero-ipuina-entzungai-batuaz,722.html

Ikazkina bakarrik bizi zen mendi aldean eta oihanetik hurbil,

egurra behar baitzuen ikatzaren egiteko. 

Goizetik arrats ikatza eskuetan erabiltzearen bortxaz,

aurpegia eta eskuak beltz-beltzak zituen.

  

Negu hartan, etxean, akitua eta doi bat triste sentitzen zelako,

herrira joatea deliberatu zuen ikazkinak. Gaua zen jada. 

Herrira heltzean, ostatu bat irekia zitekeela pentsatu zuen,

argiak pizturik ikusi baitzituen.

  

Atea ez zen arras hetsia eta ausartu zen sartzera, baina

segidan ohartu zen bere ustekabeko bisitak giro bitxia

sortu zuela ostatu hartan.

Alabaina, bat-batean denak gelditu ziren jatetik eta burua

hari buruz altxatu zuten.

Beldurtuak ziren.

Begien aitzinean, gizon zikin eta ezezagun bat zuten.

Basajauna bezalako gizon bat.

  

Jatetxe zokoko mahai libro batean jarri zen eta salda bero bat

manatu zuen.

Bere inguruan, marmarka entzuten zituen herritarrak.

Gehiagokorik pentsatu gabe, jaten hasi zen.

Bat-batean, herritar bat zutitu zen eta ikazkinarengana hurbildu ;

beste herritar multzo batekin, inguratu zuten.

Buruzagi itxura zuenak ostatutik jalgitzeko galdegin zion ikazkinari,

herrian ez zutela gizon zikinik onartzeko gogoa erranez.

Ikazkinak, nahi ala ez, ongi ulertu zuen herritarrek ez zutela haren

presentziarik nahi.

Orduan, lagun bakarra zuen astoarekin, etxeko bidea berriz hartu

zuen.

Bidean, ikaztegiak ikusten zituen, berak eraikiak,

ikatzaren egiteko.

Ikaztegien ondotik iragan eta, etxera hurbildu zen, triste,

herritik kanporatu baitzuten.

Etxean sartu zelarik, supazterreko zizeiluan jarri zen, sua berriz

piztuko zenetz gogoetatuz.

Tximinian gelditzen zen ikatzari begira zegoen, bere bisaia eta

eskuak bezala ilun zela pentsatuz.

Ikatza beltza zen, neguko gauak diren bezala.

Ikazkina bere gogoetetan galdua zela, bat-batean haizea

tximiniatik etxean sartu zen.

Ikatz biziaren gainera ufatuz, sua berriz piztu zuen.

Orduan sua tximinian dantzan hasi zen, ikazkina argituz

eta berotuz.

Haizearen ufakoak ikazkina alaitu zuen.

Haizeak, ikazkinari zerbait ulertarazi zion.

Ikazkinak konprenitu zuen orduan negua bezala, ikatza beltza zela,

baina ikatz biziaren gainera ufatuz, argia eta berotasuna berriz heldu

zirela.

Orduan, negu beltzaren ondotik, uda berriz etorriko zela ulertu zuen.

Eta udarekin batean, eguzkia, argia eta beroa.

Berri onaren emateko, ikazkina laster joan zen bere astoarekin

herritarrengana.

Herrira heltzean, ohartu zen jendea etxean zela, ahal bezain beroki.

Ate guzietan jo eta jo ari izan zen, denen iratzartzeko.

Lehenik haurrak ziren etxetik ateratzera menturatu.

Ondotik, burasoak eta jende zaharrak.

Denak herriko plazara joan ziren, ikazkinak zer zioen entzutera.

Artean, ikazkina su handi baten pizten hasi zen.

Herritar guziak inguruan ukan zituelarik, haizeak ulertarazi zion

mezuaren kontatzen hasi zen.

“Begira ezazue“, erran zien, “eskuetan ikatz beltza badut, neguan

gauak diren bezala.

Baina ikatz horri esker, sua berriz pizten ahal dugu, bazterren

argitzeko eta berotzeko.

Sua berriz pizten ahal den bezala, negutik landa berriz heldu da uda.

Eta udarekin batean, eguzkia, haren argia eta beroa.

Hemendik aitzina, ez dugu gehiago neguaren beldur izan behar,

baitakigu haren ondotik argia eta aro beroa itzuliko direla.“

Hitz horien entzuteak herritar guziak lasaitu zituen.

Denak dantzan eta kantuz hasi ziren, argia berriz etorriko zela

pentsatuz.

Egun hartaz geroztik, ikazkinak mendian bizitzen segitzen du,

oihan ondoan.

Baina urte guziez, negu beltzean, herritarrengana badoa ikatzaren

ekartzera.

Ikatza banatzen du, herritarrei oroitarazteko negutik landa,

uda itzuliko dela.

Eta udarekin batean, eguzkia, argia eta beroa.

Olentzeroaren lehenengo urratsak ezagutu ondoren eta ikatza ez dela uste dugun bezain txarra ikusita, espero dut egun hauetan ondo pasatzea eta urte hasiera ezin hobea izatea! Eta ez ahaztu... ez utzi inoiz magian sinisteari!

Irudiak haur ipuinetan

Irudiak haur ipuinetan... beti existitu egin dira? Gauza guztiak bezala, hori egitea bururatzen zaion lehenengo pertsona eta lehenengo une bat dago. Ipuinetan irudiak erabiltzearen ideia Jan Amos Comenius (1592-1670) filosofo eta teologoak izan zuen. Haurren ikaskuntzan zeuden zailatasunak eta arazoak ikusita, 1658. urtean idatzitako "Orbis Pictus " liburuan, lehenbiziz irakasten zituen objektuen irudiak ipini zituen.

Momentu horretatik, gauzak asko aldatu dira. Lehen, testua garrantzia zuen eta irudia laguntzeko erabiltzen zen. Orain, ordea, irudiak indarra hartu du eta askotan irudi egokiak eta adierazgarriak badira ez dugu testuaren beharrik istorioa ulertzeko. Irudiak berak, istorioa kontatzen du. Gainera badakigu, haurrentzat, ikusten dena, idatzita dagoena baino askoz erakargarriagoa dela, horregatik, irudiak komunikazio bide garrantzitsua bihurtu dira, batez ere, lehenengo ikasturteetan. Umearen arreta bereganatzeaz gain, ipuinaren mamia ulertzen eta jarraitzen laguntzen dute. 

Hala ere, ezinbestekoa da irudia eta testuaren artean oreka bat mantentzea. Hau lortzeko honako ezaugarri hauek bete behar dira:

- Umearentzako motibagarria izan behar da.

- Umearen irudimenaren estimulatzailea izango da.

- Koloretsuak eta deigarriak izango dira.

- Hitzez azaldu ezin diren kontzeptuak azaltzen lagundu behar digu.

- Umearen adinerako egokiak izango dira.

http://cuentoalavista.com/wp-content/uploads/2014/05/oton-CC-83o_cuentoalavista.jpg

http://cuentoalavista.com/2014/05/tres-cuentos-para-este-tiempo-loco.html

"Behin bazen"

Aurreko asteko sarreraren ildoa jarraituz, Koldo Amestoy eta Bixente Martinez-en "Behin Bazen" bilduma uzten duzuet. Azpaldiko ipuinak, hitzez eta musikaz berpiztu nahian sortutako bilduma da. Koldo Amestoy, ipuinak kontatzerako orduan hainbat baliabide desberdinetan arreta ipintzen du, intonazio, etenak, abiadura, bolumena... Aurrekoan kontatu nizuen moduan, baliabide hauek, entzuleen arreta bereganatzeko eta mantentzeko ezinbestekoak dira. Zoragarria da ipuin kontalari honek, ze modu egoki eta ederrean erabiltzen dituen erraminta hauek guztiak. Zuen eginbeharrak tarte batez alde batera utzi eta minututxu batzuk hartu hau entzuteko. Benetan pena merezi du. . 

Bideo hau youtubetik hartu dut: https://www.youtube.com/watch?v=_QwQmgyGwRI&list=PLpL2n0f9zuqysM5jjGw8rQInyLRO6GEuN

Nola kontatu ipuin bat

Ipuin bat ondo kontatzea ez da gauza erraza. Ez da gauza bera adineko pertsona bati ipuin bat kontatzea edo 5 urteko ume bati. Eta ez da gauza bera ohean zure semeari ipuin bat kontatzea edo 20 umeko gela batean. Egoera bakoitzak ezaugarri desberdinak ditu eta gure kontaketa egoerara egokitzen jakin behar dugu.

Suposatuko dugu irakasleak garela eta ipuin bat kontatu nahi dugula. Batzuetan ikasleen arreta mantentzea benetan zaila suertatzen da, eta ez gara konturatzen agian gure errua dela. Intonazioa, etenak, bolumena, hartzen dugun jarrera... kontutan hartzeko aldeak dira. Ondoren, ezinbestekoak diren 12 irizpideen zerrenda uzten dizuet. Espero dut zuentzat baliagarria izatea.

1. Entzuleak prestatu. Kontaketari garrantzia eman, entzuleak prestatu.

2. Eszenatokia antzaldatu eta narratzailearen objektua jantzi.

3. Kontakizunaren tartean haurrak zainduko dituen laguntzailea izan.

4. Ipuinaren luzera 10 edo 15 minutu gehienez.

5. Narratzailearen lehen posizioa: Eszenatokiaren erdian, ikusleria osoari begira,

lasai eta irribarretsu, gorputza orekan (hankak apur bat irekita eta ez guztiz

zuzen) eta sorbaldak lasai.

6. Hasiera: arnasaldi sakona hartuta, intonazio eta enfasi ezberdinarekin

ipuinaren hasiera esan. Ikusleria guztia begiratuz, irribarre lasaiarekin.

Hasiera bat-batekoa, baina kontrolatua izan behar da.

7. Narratzailearen eta pertsonaien ahotsak ezberdindu. Pertsonaiak ezaugarriak

handitu (ona oso ona eta gaiztoa oso gaiztoa: erabili adjektiboak,

konparazioa, fonetika). Kokatu pertsonaiak eszenatokiaren toki ezberdinetan,

horrela eszenatoki guztia erabili beharko dugu. Erabili ahotsa, INPOSTATU.

8. Esandakoa aurkeztu. Keinuekin edo soinuekin objektuak, animaliak,

gertaerak kontakizunera ekarri. Ahotsa baino aurreraxeago aurkeztu irudiak.

9. Geldialdia. Dramatizazioa indartzen du ahotsa eta gorputza gelditzeak.

Ahotsa geldi daiteke: orduan... bat-batean... baina... Aurpegierak gehitu

geldialdiari, edo begiratu ikusleriari.

10. Galderak. Ez egin 3 galdera baino gehiago. 2 umek erantzutea nahiko da

galdera bakoitza, erantzun hirugarrenean.

11. Keinua. Narratzaileak ezin du aurpegiera bera izan, sentimenduak erakutsi

behar ditu.

12. Bukaera indartsua eman. Prestatu entzuleria ipuina bukatzeko.

Hezkidetza lantzeko ipuinak

Gaur egun ipuin ugari daude hezkidetza lantzeko. Hemen  ipuin horien artean hautatutako bat uzten dizuet, Eta handia egiten naizenean zer? Ipuina entzuteko esteka uzten dizuet. 

- https://www.youtube.com/watch?v=Ooo1-Po9IzA

http://zubiakeraikitzen.blogspot.com.es/2010/04/audioipuina-eta-handia-egiten-naizenean.html

Elisabet Abeyá idatzitako liburu honetan, lanbide desberdinak agertzen dira. Gezurra iruditu arren, oraindik ere generoaren arabera bereizita dauden lanbideak aurki ditzakegu. Hori dela eta, ipuin honetan estereotipo hori apurtzen saiatzen da, haurrengan genero eta lanbideen arteko lotura desegokia aldatzen.

Gai honen inguruan interesa izatekotan, ondorengo estekan, hezkidetza lantzen duten euskarazko liburuen zerrenda bat aurkitu dezakezue.

http://www.lekeitio.com/es-ES/Ayuntamiento/Documents/GIDA%20OSOA.pdf